Studnia głębinowa to dobrodziejstwo, które pozwala czerpać wodę dobrej jakości z własnego ujęcia. Oprócz poczucia niezależności daje także komfort użytkowania oraz realny wpływ na koszty i kontrolę nad dostępem do wody na wiele lat. Jednak o możliwości wiercenia studni głębinowej o określonych parametrach i na danym terenie decydują przepisy, które regulują różne kwestie – od lokalizacji, przez zasady bezpieczeństwa sanitarnego, po oddziaływanie na środowisko. W Polsce podstawowe zasady zostały zapisane przede wszystkim w Ustawie Prawo wodne, które wskazuje, co i jak należy zrobić w danej sytuacji w zależności od parametrów i przeznaczenia studni głębinowej. Zwykle nie wymaga się żadnych zezwoleń, ale nie zawsze tak jest.

Studnia głębinowa – najważniejsze akty prawne

Wiele dziedzin życia jest regulowanych przez prawo – podobnie jest w przypadku wiercenia studni głębinowej, która bądź co bądź jest ingerencją w głąb ziemi. O ile typowa studnia przeznaczona wyłącznie do celów socjalno-bytowych gospodarstwa domowego nie musi spełniać specjalnych wymogów poza podstawowymi, o których poniżej, o tyle bardziej zaawansowane odwierty czy ich wykorzystanie zawsze wymagają uzyskania stosownych pozwoleń. Na co należy zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji o wierceniu studni oraz rozpoczęciem prac?

Będą to przepisy wyrażone w takich dokumentach jak:

Studnia głębinowa na cele własne

Jest to najpopularniejsza forma odwiertu, jaką wykonuje się zarówno w Polsce, jak i na świecie, ponieważ własna woda to skarb, który pozwala na niezależność oraz znikome koszty eksploatacji. A niejednokrotnie woda z własnego ujęcia posiada lepsze parametry fizykochemiczne, jakościowe czy nawet smakowe niż ta pozyskiwana z gminnego wodociągu. Jeżeli taka studnia spełni wymogi określone w Ustawie Prawo wodne, a więc jej głębokość nie przekroczy 30 m p.p.t. i/lub pobór wody z ujęcia wyniesie do 5 m³ na dobę, wtedy nie wymaga się żadnych pozwoleń ani wizyt w urzędach administracji publicznej czy innych służb. W efekcie zgłoszenie czy pozwolenie wodnoprawne jest zbędne. A to z kolei jest duży atut, ponieważ zaspokojenie podstawowych potrzeb socjalno-bytowych w wodę pitnej np. w sytuacji braku wodociągu można zrealizować w ciągu kilku dni, wiercąc własną studnię głębinową.

Z drugiej strony należy pamiętać, że sama lokalizacja studni głębinowej na własnej działce budowlanej nie może być zupełnie dowolna. Przede wszystkim jest uwarunkowana przez badanie geofizyczne, które pozwala określić obszar wodonośny (więcej o metodach poszukiwawczych znajdziesz tutaj). Natomiast kolejną kwestią jest zachowanie ściśle określonych odległości względem m.in. granicy działki, budynków i innych obiektów, aby zachować standardy bezpieczeństwa sanitarnego. W związku z tym, dobrym pomysłem jest wykonanie odwiertu czerpalnego dla studni głębinowej na działce budowlanej, ale jeszcze niezabudowanej. Pozwala to na większą elastyczność oraz bardziej sensowne rozplanowanie przyszłej zabudowy pod kątem dostępu do wody. O kwestiach formalnych i praktycznych odwiertu na działce zabudowanej i niezabudowanej pisaliśmy już w poradniku.

Wracając do wymaganych odległości studni względem pozostałych obiektów, będzie to nie mniej niż:

  • 70 m od wybiegów (nieutwardzonych) przeznaczonych dla zwierząt hodowlanych lub od drenaży rozsączających do gruntu ścieki biologicznie nieoczyszczone,
  • 30 m od drenaży rozsączających do gruntu ścieki oczyszczone biologicznie,
  • 15 m od budynku mieszkalnego oraz zbiorników do gromadzenia nieczystości (np. szamb) i budynków inwentarskich,
  • 7,5 m od przydrożnego rowu,
  • 5 m od granicy działki (nie dotyczy w przypadku pisemnej zgody sąsiada).

Są to minimalne odległości, które pozwalają zachować elementarne zasady bezpieczeństwa sanitarnego, aby czerpana woda mogła być przeznaczona do spożycia dla ludzi i zwierząt. Pozostaje też kwestia wykonania badań wody, które można zlecić w najbliższej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.

Studnia głębinowa o głębokości powyżej 30 m p.p.t. i/lub poborze ponad 5 m³ na dobę

Na wybranych obszarach (np. górskich), zdarza się, że wody podziemne zalegają na znacznych głębokościach, wówczas odwiert może mieć nawet 50 m p.p.t. lub więcej. Podobną kwestią jest sytuacja, gdy inwestor potrzebuje bardzo wydajnego źródła wody, a więc powyżej wspomnianych 5 m³ na dobę, bo przykładowo prowadzi duże gospodarstwo rolne albo przedsiębiorstwo o znacznym zapotrzebowaniu na wodę. Może się też zdarzyć, że inwestor nie tylko potrzebuje dużych ilości wody w cyklu dobowym, ale również warstwa wodonośna zalega głęboko. Niezależnie od tego, który z wyżej wymienionych warunków został spełniony (głębokość, wielkość poboru wody lub jedno i drugie) wówczas znajdą zastosowanie szczegółowe przepisy Prawa wodnego, w zakresie pozwolenia wodnoprawnego.

Jeżeli dana studnia głębinowa będzie wymagała uzyskania takiego pozwolenia, należy skierować się do Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, a konkretnie do dyrektora zarządu zlewni lub jednego z Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej. W Polsce południowej najczęściej będzie to RZGW w Gliwicach lub RZGW w Krakowie. Do wniosku załącza się też inne dokumenty, m.in.:

  • opis przewidzianej do realizacji działalności wraz z wyjaśnieniem preferowanego sposobu wykonania oraz określeniem typu i lokalizacji inwestycji z uwzględnieniem kryteriów użytkowania grunt i eksploatacji/użytkowania odwiertu),
  • wypis i wyrys z MPZP,
  • wypis z ewidencji gruntów,
  • dokumentacja hydrogeologiczna,
  • ocena wodnoprawna,
  • decyzja środowiskowa,
  • projekt instrukcji gospodarki wodnej,
  • zgoda właściciela urządzeń kanalizacyjnych,
  • potwierdzenie uiszczenia opłaty.

Więcej szczegółowych informacji znajdziesz w serwisie internetowym Wód Polskich tutaj. Proces może wydawać się skomplikowany, jednak wysokość opłat (kilkaset złotych) oraz potencjalna pomoc ze strony wykonawcy pozwoli przejść przez inwestycję sprawnie i zgodnie z prawem.

Podsumowanie

Prawa i regulacje dotyczące wiercenia studni głębinowych w Polsce zostały zebrane przede wszystkim w dwóch ustawach, tj. prawo wodne i prawo budowlane (określają status studni) oraz prawo geologiczne i górnicze (w przypadku pozyskania np. wód leczniczych). Do tego dochodzą szczegółowe wytyczne zapisane w rozporządzeniach ministra infrastruktury oraz ministra zdrowia, które określają normy bezpieczeństwa w zakresie odległości i badania wody. Oprócz aktów ogólnych jak wyżej wymienione, należy mieć na uwadze akty prawa miejscowego (MPZP) oraz inne (decyzja WZ), które określają, czy na danym terenie możliwe jest usytuowanie studni. W przypadku lokalizacji studni przy granicy działki, rozsądnym będzie uzyskanie pisemnej (potwierdzonej notarialnie) zgody sąsiada, która pozwoli uniknąć w przyszłości ewentualnych nieporozumień.

Warto podkreślić, że szczególne wymagania dotyczą studni głębinowych, których głębokość wynosi ponad 30 m p.p.t. i/lub pobór wody będzie większy niż 5 m³ na dobę. Wówczas należy przejść procedurę uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. W zdecydowanej większości inwestycja wiercenia studni głębinowej realizowana na działce mającej status budowlanej nie będzie wymagała uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, a jedynie zachowania podstawowych wymogów bezpieczeństwa, w tym odległości.